Zajęcie konta firmowego – co robić?

Prowadzenie firmy może wiązać się z częstymi zatorami płatniczymi czy opóźnieniami w regulowaniu zobowiązań. Problemy finansowe mogą doprowadzić do blokady rachunku firmowego, czyli zajęcia środków na nim się znajdujących oraz tych, które dopiero wpłyną.  

Rachunek firmowy należy do jego właściciela. Może swobodnie z niego korzystać, tj. wykonywać transakcje, gromadzić środki czy wypłacać pensję pracownikom. Niestety w sytuacji, kiedy zalega on z płatnościami wobec kontrahentów czy podatkami, bank może dokonać blokady środków pieniężnych na nim się znajdujących. Oczywiście wyłącznie na wniosek organów do tego uprawnionych.

Kto i kiedy może zająć konto firmowe?

Przyczyn zajęć konta bankowego może być wiele – zaległości w opłaceniu faktur, składek ZUS czy podatku. Każdy wierzyciel może skierować sprawę nieuregulowanych należności na drogę sądową. Wówczas do gry wkracza komornik, który jest wykonawcą czynności egzekucyjnych organu sądowego. Jednak obok niego są także inne instytucje uprawnione do zablokowania konta firmowego:

• • szef Krajowej Administracji Skarbowej,
    
  • naczelnik urzędu skarbowego,
    
  • dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
    
  • właściwy organ gminy o statusie miasta,
    
  • jednostka terytorialna,
    
  • Izba Celna,
    
  • prokuratura.

Należy zaznaczyć, że także bank ma prawo do samodzielnej blokady środków zgromadzonych na koncie firmowym (art. 106a ust. 3-11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe). Może ona nastąpić w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że środki w całości lub w części pochodzą z przestępstwa innego niż finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, innego niż przestępstwo prania pieniędzy lub mają z nim związek. Przy czym blokada może zostać ustanowiona na okres nieprzekraczający 72 godzin.

Jakie środki podlegają zajęciu?

Zajęciu na rachunku bankowym podlegają środki w wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami oraz kosztami egzekucyjnymi. W trakcie trwania blokady bank nie może dokonywać wypłat z konta do wysokości zajęcia, chyba że przedsiębiorca zgromadził środki przewyższające kwotowo egzekwowane należności. Wówczas może swobodnie dysponować nadwyżką. Jednak kiedy posiadane przez niego środki są niewystarczające, wówczas zajęciu podlegają również wpłaty dokonywane po ustanowieniu blokady.

Nie oznacza to, że wszystkie środki znajdujące się na koncie firmowym zostaną zajęte. Jak informuje Magdalena Flis, doradca podatkowy współpracujący z Tax Care, przedsiębiorca może dokonywać wypłat, które przeznaczone są na:

• • bieżące wynagrodzenia za pracę (pod warunkiem dostarczenia odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu),
  • zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym (po dostarczeniu tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek ich płacenia),
  • podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenia społeczne.

Należy również podkreślić, że do konta firmowego nie odnoszą się przepisy dotyczące kwoty wolnej od zajęcia. Obowiązuje ona wyłącznie wówczas, gdy zajęty zostanie rachunek osobisty osoby fizycznej.

Jak wygląda zajęcie konta bankowego

Informacje o zajęciu środków na koncie firmowym organ egzekucyjny wysyła równocześnie do banku, który jest wykonawcą tytułu egzekucyjnego oraz do przedsiębiorcy – właściciela rachunku. – Bank otrzymuje informacje w formie elektronicznej, a dłużnik w formie papierowej. Po otrzymaniu zawiadomienia o zajęciu egzekucyjnym (niealimentacyjnym) blokuje środki na 7 dni kalendarzowych i przekazuje je na rachunek organu egzekucyjnego niezwłocznie po upływie tego okresu – informuje Małgorzata Witkowska, specjalista w PKO BP. W tym czasie dłużnik może złożyć zażalenia lub odwołanie od decyzji.

Monika Janus, rzecznik prasowy Krajowej Rady Komorniczej, wskazuje jak proces wygląda od strony komornika – W celu dokonania zajęcia rachunku bankowego wykonywane są jednocześnie następujące czynności. Po pierwsze, do banku, w którym dłużnik posiada rachunek, przesyłane jest zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika (zajęcie może być do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi). Jednocześnie komornik wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności albo zawiadomił komornika w terminie 7 dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty. Następnie informowany jest dłużnik o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, poprzez doręczenie odpisu zawiadomienia skierowanego do banku, o zakazie wypłat z rachunku bankowego. Odpis zawiadomienia otrzymuje również wierzyciel.

W praktyce wygląda to jednak tak, że w pierwszej kolejności informowany o zajęciu jest bank, a dopiero później przedsiębiorca. – Organ podatkowy w zawiadomieniu wzywa bank do niedokonywania wypłat z rachunku do wysokości zajętej kwoty i do przekazania środków niezwłocznie, po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zajęciu. O tym fakcie powinien być powiadomiony właściciel rachunku, jednak z reguły informację otrzymuje dopiero po faktycznym zajęciu rachunku – wskazuje Magdalena Flis.

Co należy podkreślić, od 8 września 2016 r. komornicy przesyłają do banku zajęcie za pomocą systemu teleinformatycznego, natomiast do stron tradycyjnie – pocztą. Bank zatem dokonuje blokady rachunku natychmiast. Cała korespondencja z bankiem odbywa się za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Blokada konta spółki a jednoosobowej działalności gospodarczej

Jak wyjaśnia adwokat Agnieszka Grzywka-Kulas, egzekucja komornicza z rachunku bankowego może dotyczyć wszystkich typów kont bankowych (za wyjątkiem rachunku powierniczego). Najmniej skomplikowane jest zajęcie konta firmowego w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, ponieważ rachunek jest przypisany do konkretnej osoby. Komornik nie może natomiast zająć rachunku należącego do spółki, nie jest on bowiem przypisany do konkretnej osoby, tylko do organizacji. W takiej sytuacji konto blokowane jest na 7 dni. W tym czasie dłużnik jest zobowiązany przedłożyć umowę spółki, która określa udział wspólników. Jeśli nie zostanie przedłożona lub nie wykazano w niej części udziałowych, uznaje się, że są one równe. Zajęta może być wyłącznie kwota proporcjonalna do części udziałów wspólnika-dłużnika. Natomiast pozostałe środki są zwalniane z egzekucji.

Dodatkowo w przypadku przedsiębiorców i wspólników spółek cywilnych, którzy odpowiadają całym swoim majątkiem, zajęciu może podlegać również ich rachunek indywidualny, chyba że zostanie wyłączony spod egzekucji.

Zażalenia dopiero po fakcie

Po otrzymaniu tytułu egzekucyjnego przedsiębiorca ma 7 dni na zgłoszenie swoich zastrzeżeń. Skutkuje to przeważnie zawieszeniem postępowania do czasu wydania decyzji co do zasadności zajęcia. Natomiast jeśli blokada została przeprowadzona niezgodnie z przepisami dotyczącymi egzekucji administracyjnej, a ponadto przedsiębiorca poniósł szkodę, może dochodzić odszkodowania od organu egzekucyjnego.

Dłużnik może wnioskować o odblokowanie konta firmowego do komornika lub bezpośrednio do wierzyciela. – Wierzyciel może wyrazić zgodę na odstąpienie od zajęcia np. po zawarciu ugody lub po spłacie określonej części zadłużenia. W przypadku skierowania wniosku o odstąpienie od dokonanego zajęcia bezpośrednio do komornika, ten przekaże wniosek do wierzyciela – wyjaśnia Agnieszka Grzywka-Kulas.

Odblokowanie zajętego rachunku powinno nastąpić niezwłocznie po spłacie całej kwoty wierzytelności wraz z odsetkami oraz kosztami prowadzenia postępowania egzekucyjnego. – Co do zasady komornik nie ma obowiązku wysyłać do banku pisma z informacją o umorzeniu długu, ale w praktyce najczęściej to robi. Przedsiębiorca powinien zatem dopilnować, aby do banku została przesłana informacja o zwolnieniu spod egzekucji – dodaje Agnieszka Grzywka-Kulas.

Blokada tymczasowa

Przedsiębiorcy muszą być świadomi, że od 2018 r. blokadę rachunku bankowego może zarządzić szef Krajowej Administracji Skarbowej, jeśli posiada podejrzenia co do nadużyć skarbowych. Jednak nie może być dłuższa niż 72 godziny, choć w szczególnych okolicznościach może zostać przedłużona do 3 miesięcy. Magdalena Flis wyjaśnia, że żądanie blokady rachunku wysyłane jest do banku prowadzącego rozliczenia przedsiębiorcy oraz jednocześnie zawiadamiany jest właściwy dla przedsiębiorcy urząd skarbowy, urząd celno-skarbowy oraz prokuratura. Przedsiębiorca w takim wypadku nie jest zawiadamiany o blokadzie konta.

Podobnie jak przy standardowym zajęciu rachunku blokowane są środki, a z rachunku bankowego przedsiębiorcy mogą wyłącznie dokonywać wypłaty wynagrodzeń za pracę, zaliczek na podatek dochodowy i należnych składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu wynagrodzeń, a także alimentów i rent o charakterze alimentacyjnym, jednak dopiero po przedłożeniu odpowiednich dokumentów. Przy czym wynagrodzenia mogą zostać wypłacone jedynie dla pracowników, z którymi przedsiębiorca zawarł umowę o pracę co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady. – Ponadto w okresie blokady rachunku szef KAS może wyrazić zgodę na zapłatę zobowiązania podatkowego lub należności celnej, a także zwolnić część środków z zablokowanego rachunku w szczególnie uzasadnionych przypadkach – dodaje Magdalena Flis.